SU VE KİREÇ TAŞI HAKKINDA !

“Su, hidrojen ve oksijen atomlarının oluşturduğu bir bileşiktir: H2O Su, yanıcı hidrojen ve yakıcı oksijen gibi iki ayrı elementten oluşmakla birlikte ne yanar, ne de yakar. Aksine hayat verir. Hayatın kaynağıdır su. Sadece biz insanların değil, bitki ve hayvanların da yaşamı suya bağlıdır. Su, elementlerinden oluştuğunda ve damıtıldığında saftır. Onun dışında içerisinde hep bir şeyler taşır. Havadan alınan oksijen ve karbondioksit, topraktan alınan mineraller bizlerin bünyelerine, bitkilerin ve hayvanların gövdelerine suyla girer. Biz insanlar, bir taraftan yediklerimizle, bir taraftan da suyla karşılarız mineral ihtiyacımızı.Bitkiler su yoluyla alırlar topraktan mineralleri, hayvanlar ise sudan ve bitkilerden. Su içerisindeki mineraller yaşam için gereklidir, lakin tesisatlar için çok büyük sorunlar oluşturur. Özellikle de kireç. Bizim kireç dediğimiz kalsiyum karbonat, suda en fazla bulunan mineraldir ve çökelerek kireçtaşı tabakaları oluşturur. Kireçtaşı, tesisatın önce giderek verimsiz, daha sonraki aşamalarda ise kullanılamaz hale gelmesi demektir. Sudaki kireç yüzünden borular, vanalar, pompalar, makineler v.b. hurdaya ayrılabilir. Kireç, yani kalsiyum karbonat, aslında suda çözünmeyen bir bileşiktir. Akla hemen şöyle bir soru gelebilir: kireç suda çözünmüyor ise nasıl oluyor da suda çözünmüş halde kireç bulunabiliyor. Kirecin suda çözünmüş olarak bulunmasının hikmeti aslında karbondioksittir. Yeryüzünden buharlaşıp atmosfere ulaşan su buharı, yağmur veya kar olarak tekrar yeryüzüne dönerken, atmosferden oksijen ve karbondioksiti bünyesine alır. Yeryüzünde toprak katmanlarına doğru süzülürken, bünyesindeki karbondioksit yardımıyla kireci çözer. Sularda kireç, karbondioksit yardımıyla çözülebildiği için, sulardaki kireç miktarı da bünyesindeki karbondioksit miktarına göre değişir. Bu nedenle, suların sertlikleri, yöreden yöreye değişebildiği gibi zamanla da değişebilmektedir. Bilim adamları suda kirecin bulunmasına sertlik demişlerdir. Sertliği geçici ve kalıcı sertlik olarak ikiye ayırmış, tamamına da toplam sertlik demişlerdir. Isıtıldığında çökelerek tortu oluşturan ve süzülerek ayrılabilen kirecin oluşturduğu sertlik geçici, çökelmeden suda kalan kirecin oluşturduğu sertlik ise kalıcı sertlik olarak tarif edilmiştir. Geçici sertlik, kalsiyum ve magnezyum karbonatın (CaCO3 , Mg CO3 ) oluşturduğu sertliktir. Su ısıtıldığında, karbonatlar artan sıcaklıkla birlikte çökelmeye başlar ve tortu oluştururlar. Evlerde çaydanlıklarda çıplak gözle görebiliriz bu olayı. Oluşan tortu süzülerek ayrıldığında, suyun sertliği azalır ve su yumuşar. Kalsiyum ve magnezyum sülfatın (CaSO4 , MgSO4) oluşturduğu sertlik kalıcı sertliktir. Sülfatlar, su ısıtıldığında çökelmezler ve suda çözünmüş olarak kalmaya devam ederler. Bu nedenle süzülerek sudan ayırmak mümkün olamayacağı için, suyun sertliği değişmez. Suyumuz sert yada çok sert sözlerini suyun kireçli olanlardan duyarız. Peki, neye göre ayıracağız sertliği farklı olan suları birbirinden. İşte bilim adamları buna da kafa yormuş ve su sertliklerini gruplandırmışlar. Fransız, alman, İngiliz ve İtalyan sertliği gibi çok değişik sertlik tanımları ve ölçütleri ortaya çıkmış.Bizde ve dünyada Fransız sertlik ölçütü yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bilim adamlarınca litresinde 10 mg CaCo3 eş değeri kireç bulunduran suyun sertliği “1 fransız sertliği” olarak, 10 mg CaO eş değeri kireç bulunduran suyun sertliği ise “1 alman sertliği” olarak tarif edilmiştir. Bu tarife göre sular çok yumuşak, yumuşak, hafif sert, sert ve çok sert olarak aşağıdaki gibi gruplandırılmıştır.

Suyun sertlik grubu	Fransız sertliği	Alman sertliği
Çok yumuşak	0-7	0-4
yumuşak	7-14	4-8
Hafif sert	14-22	8-12
sert	22-32	12-18
Çok sert	>32	>18

Yöremizde suyun sertliğinin ne düzeyde olduğunu aşağıdaki Türkiye haritasından görebilirsiniz. Bu haritada açık mavi renkler, suyu yumuşak olan illeri, mavi renkler, suyu sert olan illeri ve lacivert renkler ise suyu çok sert olan illeri göstermektedir. Unutmayın renkler ortalama sertlik derecesine göre oluşturulmuştur. Suyunuzun asıl sertliği rengin gösterdiğinden farklı olabilir.